Rənglərin fizikası

🌈  Rənglərin Fizikası

Gözlərimizlə gördüyümüz hər şeyin rəngli olduğunu düşünürük. Gölün maviliyi, ağacların yaşıllığı, göy qurşağının parıltısı... Amma əslində rənglər obyektiv olaraq mövcud deyil. Rəng — sadəcə beynimizin işıqla bağlı aldığı siqnalı emal etməsidir. Bu məqalədə rənglərin fiziki, fizioloji və psixoloji əsaslarını sadə dillə izah edəcəyik.

Rəng nədir?

Rəng — elektromaqnit spektrinin görünən hissəsindəki işıq dalğalarının dalğa uzunluğuna uyğun olaraq insan gözünün verdiyi reaksiyadır.

Rənglər və onun  dalğa uzunluğu (nm)

Bənövşəyi 380–450

Mavi 450–495

Yaşıl 495–570

Sarı 570–590

Narıncı 590–620

Qırmızı 620–750

Sadəcə bu dar aralıqdakı dalğalar bizim üçün “rəng”dir. Halbuki digər canlılar (məsələn, arılar və ilanlar) bizim görə bilmədiyimiz ultrabənövşəyi və infraqırmızı işıqları da görür.

Maddələrin rəngi haradan gəlir?

Bir cismin rəngi onun işığı udma və əks etdirmə xüsusiyyətlərindən asılıdır.

Məsələn: Yaşıl yarpaq qırmızı və mavi işığı udur, yaşıl isə əks olunur.

Qara cisim bütün rəngləri udur – buna görə daha çox qızır.

Ağ cisim bütün rəngləri əks etdirir – buna görə sərin qalır.

Rənglər qarışanda nə baş verir?

İki növ rəng qarışması var:

🔹 Aditiv qarışma (işıqla):

Qırmızı + Yaşıl = Sarı

Qırmızı + Mavi = Bənövşəyi

Bütün rənglər birlikdə = Ağ

🔹 Subtraktiv qarışma (boya ilə):

Siyan + Sarı = Yaşıl

Siyan + Magenta = Bənövşəyi

Bütün boyalar birlikdə = Qara

Maraqlı Faktlar:

Göy qurşağında rənglər suda işığın sınması və dispersiyası nəticəsində yaranır.

“Rəng korluğu” – bəzi insanların konus hüceyrələri düzgün işləmədiyi üçün bəzi rəngləri seçə bilməməsi halıdır.

“Mavi” adlandırdığımız rəng qədim dillərdə mövcud deyildi – bəzi mədəniyyətlər mavi ilə yaşılı fərqləndirmirdi.

Mərcan riflərində bəzi balıqlar 4 və ya daha çox rəng reseptoru ilə daha geniş spektrdə rəng görə bilir.

Fizikanın cavabı:

Rəng əslində enerji daşıyan fotonların dalğa uzunluğu ilə əlaqəlidir. Məsələn:

Qırmızı işıq = ~1.65 eV enerji

Bənövşəyi işıq = ~3.26 eV enerji

Yəni rənglər — enerjinin gözümüzdəki “dilidir”.

Nəticə

Rənglər yalnız gözlərimizin və beynimizin işıqla oynadığı oyunun nəticəsidir. Yəni, sən göyü mavi görürsən, çünki beynin onu belə qəbul etməyə öyrəşib. Fizikada isə “rəng” yalnız bir dalğa uzunluğudur.