Səssiz səs

🌌 Səssiz Səs – Səma boşluğunda səs necə davranır?

Biz filmlərdə tez-tez belə səhnələr görürük: kosmik gəmi partlayır, arxasınca qulaq batıran bir gurultu eşidilir. Ancaq fizikanın  real qanunları bu təsviri yalanlayır. Əslində, kosmosda heç bir səs yoxdur. Bəs niyə? Gəlin bu "səssiz səsin" sirrini birlikdə araşdıraq.

Səs necə yayılır?

Səs bir dalğadır, daha dəqiq desək, mexaniki dalğa. Bu o deməkdir ki, onun yayılması üçün bir mühit – məsələn, hava, su və ya bərk maddə – lazımdır. Dalğalar həmin mühitdəki hissəciklərin bir-birinə təzyiq göstərməsi ilə yayılır. Hava molekulları bir-birini titrədir və bu vibrasiya qulağımıza çataraq səs kimi qəbul olunur.

Kosmos – Sonsuz Boşluq

Kosmosda, yəni Yer atmosferindən kənarda demək olar ki, heç bir molekul yoxdur. Bu mühit o qədər seyrəkdir ki, səsin yayılması üçün "əlaqə quracaq" molekul tapmaq mümkün deyil. Nəticə: tam səssizlik.

Bu səbəbdən, əgər siz kosmosda bir cisimlə toqquşsanız və ya bir partlayış olsa, onu görə, hiss edə, lakin eşidə bilməzsiniz.

Amma bəs niyə filmlərdə səs var?

Bu, kinematografik effekt üçündür. İnsan beyni səssiz bir partlayışı vizual olaraq "anlamır", ona görə səhnə dramatik və təsirli olsun deyə, səslər sonradan əlavə olunur. Elm adamları bu səhnələri çox vaxt gülüşlə qarşılayırlar.

NASA səsi necə qeydə alır?

NASA-nın bəzi “kosmik səslər” videolarını eşitmiş ola bilərsiniz. Bəs bu necə mümkün olur? NASA bu səsləri əslində plazma dalğalarının və ya maqnit titrəyişlərinin elektrik siqnallarını səs siqnalına çevirərək verir. Yəni onlar real səslər deyil, "tərcümə" edilmiş enerji dalğalarıdır.

Gündəlik Həyatda: Səs olmayan yerlər varmı?

Bəli! Məsələn, vakum kameraları və ya səsiz otaqlar (anechoic chambers). Bu yerlərdə səslər ya yayılmır, ya da dərhal udulur. Bu tip mühitlər səs texnologiyası, tibb və hətta kosmos simulyasiyaları üçün istifadə olunur.

Nəticə

Səssizlik bəzən elmi baxımdan daha maraqlıdır. Kosmosun "səssizliyi" onun sirlərindən biridir və bu bizə göstərir ki, fizika yalnız nə eşitdiyimizi deyil, nə eşidə bilmədiyimizi də izah edə bilir. Növbəti dəfə bir film izləyəndə, kosmosda baş verən partlayış səhnəsində gözlərinizi yumub, real fizikanı xatırlayın: “Əslində, bu səhnə səssiz olmalı idi…”

🧠 Maraqlı Fakt: Ayda baş verən bir partlayışın səsini Yerdən eşidə bilmərik, amma Ayın içində olan biri (əgər hava ilə dolu skafandrda olsa), partlayışın sarsıntısını hiss edə bilər!